������Ƶ

Сè повеќе се занимаваме со текстови кои црпат значење надвор од пишаните зборови од други извори. Сликите, звукот, видеоснимките и гестовите (индивидуално и во комбинација) играат централна улога во начинот на кој комуницираме и ја толкуваме содржината.

Овој мултимедијален пристап е особено очигледен на онлајн платформите и социјалните медиуми, каде што една содржина може да го спои пишаниот јазик со видеа, графики, фотографии и други визуелни елементи. Оваа промена бара од нас повторно да размислиме што подразбираме под писменост.

Кои вештини за писменост им се потребни на нашите ученици за тие да може да се снајдат со богатите и разновидни текстови?

Пред речиси 30 години, група научници, таканаречената Нова Лондонска група, ја препознаа потребата од пошироко разбирање на писменоста откако забележаа растечки јаз помеѓу потребите за писменост со кои се соочуваа учениците надвор од училиштето и практиките засновани на печатени материјали сè уште доминантни во училниците.

Тие воведоа концепт на мултиписменост кој потврдува дека сега се занимаваме со текстови кои користат повеќе начини на комуникација. Ние се занимаваме со вакви текстови во различни медиумски средини, секој со свои практики и стратегии.

Концептот ги вклучува вештините за писменост потребни за добивање, толкување, создавање и евалуација на мултимодалните и мултимедијалните текстови со кои се среќаваме денес.

За образованието во областа на писменоста, оваа промена значи ажурирање на целите, содржината и активностите во училницата. Групата изработи педагошка рамка за да им помогне на училиштата да се справат со растечките нееднаквости и брзите промени во технологијата и во текстуалниот пејзаж.

Процесот започнува со заедничко испитување на секојдневните практики и искуства за писменост на учениците. Потоа, на овие практики им се пристапува аналитички со воведување метајазик за дискутирање за ресурсите што тие ги користат за создавање значење. Учениците можат да го користат овој метајазик за критички да ги оценат своите практики на писменост, што им помага да разберат како функционираат различните начини на комуникација и како да ги користат ефективно.

Педагогијата на мултиписменост, исто така, става акцент на дизајнирањето и создавањето мултимодални текстови, како и на колаборативното учење во лингвистички и културолошки разновидни групи, наместо индивидуални активности за читање.

Зошто е важно подучувањето за стекнување мултиписменост?

Последните резултати од тестирањето на ПИСА покажаа алармантен надолен тренд во областа на јазична писменост. Зарем не треба да се фокусираме на традиционалната писменост како клучна основна вештина? Не исклучиво, и тоа поради следниве причини:

1. Училиштата им помагаат на учениците да ги развијат вештините што им се потребни во училиштето и надвор од него. Учениците треба да бидат способни да создаваат и да анализираат мултимодални текстови во различни ситуации, што ги подготвува за работа во различни области.
2. Ангажирањето на учениците да дизајнираат мултимодални текстови е мотивирачки и им нуди можности тие да бидат креативни.
3. Дизајнирањето и создавањето текстови прави конвенциите, можностите и ограничувањата на различните начини и значења да бидат видливи. Учениците можат критички да ги оценат само практиките што целосно ги разбираат.
4. Подучувањето мултиписменост не ги исклучува традиционалните писмености; сепак, време е да ја прошириме нашата дефиниција за основните вештини. Во 21-от век, писменоста вклучува не само читање, пишување и нумеричка писменост, туку и способност за користење, создавање и толкување мултимодални текстови.

Мултиписменоста е веќе вклучена во многу европски наставни програми, а Европската рамка за клучни компетенции за доживотно учење ја дефинира писменоста на начин што е усогласен со концептот на мултиписменост. Овие документи за политики и упатства обезбедуваат основа за интегрирање на мултиписменоста во образованието за писменост.

Сепак, истражувањата покажуваат дека сè уште претстои работа за наставните практики за мултимодална писменост да се вклучат во традиционалното образование за писменост. Додека голем број наставници вклучуваат мултимодални текстови во нивните активности во училницата, и понатаму постојаттензии помеѓу мултимодалните и традиционалните практики.

Студиите укажуваат на огромните предизвици со кои се соочуваат наставниците кога ја приспособуваат својата настава на редефинираните писмености и постои загриженост за подготвеноста на наставниците да подучуваат мултиписменост. Потребна им е поддршка со обука и соодветни материјали. Едукаторите на наставниците и креаторите на политики мора да се погрижат наставниците да имаат суштинска и конкретна поддршка.